Hergebruik
Van beton dat vrijkomt bij sloop kan betongranulaat worden gemaakt. Dit wordt gebruikt in nieuw beton, in plaats van zand en grind. Het gebruik van betongranulaat is eenvoudig toe te passen en het is niet duurder dan het gebruik van zand en grind. Dit laatste is nog niet bij iedereen bekend. Voorheen was dit dan ook anders, er was een groot overschot aan zand en grind wat de kosten ervan laag maakte. Dit is tegenwoordig niet meer het geval. Daarnaast komt er steeds meer beton vrij uit sloop, wat een hoop betonpuin oplevert waar iets mee moet gebeuren. Het hergebruiken van dit betonpuin wordt daardoor steeds aantrekkelijker. Om de CO2-uitstoot van het vervoer te beperken is het verder van belang om het hergebruik zo dicht mogelijk in de buurt te laten plaats vinden van waar je het oude beton breekt.

Hoogwaardige toepassing
De betontafel zet zich er dus voor in dat zoveel mogelijk van het beton dat vrijkomt bij sloop wordt hergebruikt. Daarnaast willen ze zoveel mogelijk van dit beton hoogwaardig hergebruiken. Betongranulaat kan gebruikt worden als fundatiemateriaal onder wegen, maar dit is een laagwaardige toepassing. Er is hier dan sprake van downcycling in plaats van recycling. Er zijn hoogwaardiger toepassingen mogelijk in beton en betonwaren.

Oprichting
Dat er zoveel betongranulaat onder de Groningse wegen verdween was aanleiding voor de oprichting van de Ketentafel Beton Groningen. De tafel heeft hier verandering in willen brengen door middel van het realiseren van een convenant, tussen de provincie, enkele gemeenten en partijen uit de betonketen.

Friesland
In Friesland werd later dit voorbeeld gevolgd, op initiatief van de provincie. De Ketentafel Beton Fryslân heeft zich ingezet voor een convenant en is ook daarna niet stil blijven zitten. Zo is er ook onderzoek gedaan naar de geschiktheid voor hergebruik van een grote plaat beton bij Harlingen.

Drenthe
Ook in Drenthe is, naar het Groningse voorbeeld, een Ketentafel Beton opgericht. De gemeente Emmen heeft hiertoe het initiatief genomen, door Noorden Duurzaam te vragen te onderzoeken of er interesse was in een samenwerkingsverband voor het verduurzamen van de betonketen. Dit om de duurzaamheidsambities van de gemeente beter te kunnen realiseren.

In Drenthe is er nog geen sprake van een convenant, wel is er een interessant voorbeeldproject geweest. De bouwers van de nieuwe dierentuin hadden van de opdrachtgever duurzaamheidseisen meegekregen waaraan moest worden voldaan en waren dus geïnteresseerd in het hergebruik van beton. Voor onderzoek hiernaar is de Ketentafel Beton Drenthe ingeschakeld.

Convenant
Bij de convenanten in Friesland en Groningen waren de provincie, enkele gemeenten en partijen uit de betonketen betrokken. Om een convenant veel impact te laten hebben is het belangrijk dat ook de opdrachtgevers zich zoveel mogelijk hierbij aansluiten. Degene die de opdracht geeft tot bouw en sloop beslist tenslotte dat en in welke mate er beton hergebruikt wordt. Deze opdrachtgevers zijn vaak gemeenten. Daarnaast zijn het ook deze gemeenten die vervolgens het daadwerkelijke hergebruik controleren. Een convenant dat ook wordt ondertekend door de betrokken gemeenten, heeft dus veel meer effect. Het convenant dat onlangs in Twente werd afgesloten is hier een mooi voorbeeld van.

Ketentafels
De Ketentafels Beton Fryslân en Drenthe zijn actieve tafels met lopende projecten. We houden jullie in de toekomst dan ook graag op de hoogte van hun activiteiten. Wil je nu al meer weten over of je aansluiten bij een Ketentafel Beton? Neem dan contact op met Dirkjan Bours: dirkjan.bours@noordenduurzaam.nl.

Dit artikel is geschreven door Eva Hamming, van Maak het mooier - www.maakhetmooier.nl

Schilderwerken De Boer Obdam uit Obdam hadden de landelijke primeur: als eerste schilders- bedrijf gebruikten ze in Nederland EVA- verf bij een grote renovatieklus, het schilderen van het interieur van het hoofdgebouw van woonstichting Woonwaard in Alkmaar. De eigenaar van Woonwaard vond dat het interieur wel een nieuwe look and feel kon gebruiken. Tijd voor het gebruik van EVA, de eerste gerecyclede ( muur ) verf van Nederlandse verfrestanten. Het idee paste prima in de innoverende stijl van de woningbouwvereniging , zo Juan Sardina van De Boer. Zo gezegd, zo gedaan.

Deze ( r ) evolutie startte nadat het Ministerie van Infrastructuur en Milieu eind 2013 de productstatus aan RePaint had toegekend. Hierdoor kon Ursa Paint ( thans: RIGO Verffabriek ) uit Ijmuiden, deze gerecyclede verfgrondstof gaan gebruiken voor de productie van nieuwe
( muur ) verf. Het bedrijf presenteerde in de kerst van 2013 de eerste pot gerecyclede verf, genaamd EVA. De verf is bijna volledig gebaseerd op grondstoffen die worden teruggewonnen uit verfrestanten. De broers Van Westerhoven, Machiel en Toon, eigenaars van het bedrijf, deden mee aan het VVVF- project om verfrestanten in te zamelen en te hergebruiken als muurverf. Niet eens direct om eraan te verdienen, maar vooral om te kijken of het überhaupt mogelijk was.‘ Hun credo luidt: ‘Je koopt geen pot verf, maar een pot principes” (1).

Machiel van Westerhoven, technisch directeur van Urs Paint zegt: ’’ In feite is het heel simpel. Wat zou er beter zijn: nieuwe verf maken van nieuwe grondstoffen en de restanten in een verbrandingsoven gooien of de restanten verzamelen, opwaarderen en hergebruiken als grondstof ? Het antwoord lijkt me niet moeilijk te geven, ook zonder dat je het voordeel berekent tot cijfers achter de komma. (2) ”

Janette de Lange, Marketingmanager SUEZ Recycling and Recovery Netherlands, is het met deze stelling niet eens. Volgens haar zijn de milieu bevorderende effecten wel degelijk relevant. Uit een door IVAM en Partners for Innovation uitgewerkte LCA ( levenscyclusanalyse ) blijkt volgens haar dat recycling van verf een milieuwinst van 72% oplevert. Dit betekent 72% minder milieuschade dan bij verbranding en het maken van volledig nieuwe verf. Er zijn immers minder grondstoffen nodig, er hoeft minder energie te worden gebruikt. Zodoende wordt er minder CO2 uitgestoten. Bovendien: verfrestanten die niet hergebruikt worden, zorgen voor een extra CO2-uitstoot in Nederland van ruim 11.000 ton. Om deze uitstoot te compenseren, zou een bos van een half miljoen bomen geplant moeten worden ! Tel uit je winst.

Alles goed en wel, maar wordt deze nieuwe verf al op grote schaal door de consument gebruikt en de verfproducent geproduceerd ? De Ketentafel Verf Groningen van Noorden Duurzaam houdt zich bezig met de verduurzaming van de verfketen in de gemeente Groningen e.o. Deze ketentafel kent vertegenwoordigers vanuit overheid, bedrijfsleven (o.a. schilders branche ) en andere partijen uit de verfketen die door het organiseren van allerlei projecten dit doel hoopt bereiken. De leden van deze tafel constateren dat er nog niet op grote schaal duurzame verf wordt gebruikt. Waaraan ligt dit volgens hen ? Er zijn een aantal problemen die overwonnen moeten worden wil het gebruik van gerecyclede verf gemeengoed worden onder de verfproducent en verfconsument. Kort samengevat zijn dit (3):

1)- Bedrijven hanteren vaak een verkeerde bedrijfsstrategie. Ze zijn op de korte termijn gericht, in plaats van op de lange termijn. Ze zijn gericht op operational excellence, en op de lange termijn ligt de focus op continuïteit . Duurzaam innoveren vereist echter bedrijfseconomisch een lange adem, m.a.w. langetermijnplanning.
2)- Er is onduidelijk welk businessmodel er wordt gebruikt .Veel modellen houden er onvoldoende rekening mee dat de productie van nieuwe, duurzame producten aanvankelijk hogere productiekosten met zich meebrengen, vanwege de langere terugverdientijd. Daarom moet ook de klant rekening houden en bereid zijn om een tijd lang een hogere prijs te betalen voor dit product.
3)- Ook zit hergebruik nog onvoldoende tussen de oren van de R&D - afdeling van bedrijven. Nog steeds zijn er teveel producten die niet worden ontworpen om te worden hergebruikt. Opmerkelijk, want de zogenaamde restwaarde van de gebruikte producten en materialen is vaak laag.
4)- Het begrip duurzaamheid is vaak onvoldoende eenduidig. Opdrachtgevers willen duurzame verf, zonder aan te geven wat ze daaronder verstaan. Gevolg hiervan is dat er verschillende duurzame verfproducten worden gebruikt, zonder dat er duidelijkheid is over de vraag of er ook daadwerkelijk duurzame verf wordt gebruikt. Om meer duidelijkheid te krijgen dienen grote gebruikers gezamenlijk duidelijk aan te geven welk duurzame verfproduct ze willen gebruiken.
5)- Teveel aanbod van ‘ duurzame ’ verf, gebrekkige vraag aan de kant van de verfconsument. De grote verfproducenten doen nog onvoldoende mee aan de productie van duurzame verf. Om deze benadering te veranderen dienen volgens de Tafel goede ervaringen voldoende onder hun aandacht te brengen.

Interessant hierbij is ook welke rol podia als Noorden Duurzaam hierbij kunnen spelen. De Tafel wil dit aspect nadrukkelijk onderzoeken.

Er zijn inmiddels in Nederland schilders die zuiver op basis van duurzame verfproducten werken. Een aantal van hen heeft zich verenigd in de Verenging Schildersvannu. Ze streven naar het verduurzamen van de schildersbranche, door middel van samenwerking en kennisuitwisseling. Richard Hoogstraten van schildersbedrijf BlauwVlas uit Havelte is een van hen. Hij is ook lid van de Ketentafel Verf Groningen. ‘ Duurzaamheid staat in feite voor het maken van een keuze. Voor elk product bestaat langzamerhand een duurzame variant, stelt hij. Je hebt bijvoorbeeld duurzame kleding, duurzaam bankieren en duurzaam geproduceerd voedsel’(4) .

Waarom zijn er dan nog relatief weinig duurzame schilders ? Enkele verfproducenten zetten langzamerhand meer in op het produceren van bio- based verf, dat is een goede trend, maar het mag van de Tafel nog wel wat steviger. Is het koudwatervrees aan de kant van de schilders ? Er wordt nog te weinig gezamenlijk opgetrokken. Hoe groter het aantal schilders dat gezamenlijk voor duurzame verf kiest, hoe groter de kans dat de verfproducenten ook ‘ omgaan’ .

De Tafelleden zien het dan ook als hun taak om via fora als die van de Ketentafel Verf Groningen een bijdrage te leveren aan dit proces van omgaan naar duurzame verfproducten. Hoogstraten merkt in zijn bedrijf wel dat de consument er steeds meer rijp voor is. ‘ Mijn credo luidt :’ kwaliteit bereik je door de klant exact te leveren wat deze vraagt ‘, zegt hij. Het is een proces van lange adem. Maar wel een proces dat moet worden bewandeld om tot een grootschalig gebruik van duurzame verfproducten te komen. De Ketentafel wil hierin een pro- actieve rol spelen.

Groningen, december 2016 / Huib Kroeb.

Meer informatie ?

DirkJan Bours, Tafelbegeleider Ketentafel Verf Groningen
T: +31 ( 0 ) 6 - 474 364 24
E:dirkjan.bours@noordenduurzaam.nl

Noten:
(1)(2) - Bron: Verf&inkt 30 - 2014.
(3) - Met dank aan: :"Excelleren in duurzaam ondernemen" ( BIM Media 2016 ) van Kristina
Lauche, Kristian Peters en Hans Wortmann.
(4) - www.schildersvannu.nl/blog Wat is kwaliteit door Richard Hoogstraten.

“We winnen vezels uit bamboe die plaatselijk wordt gekweekt en die als grondstof dienen voor biobased materialen. De korte vezels zijn bruikbaar in bioplastics, verven en verpakkingsmaterialen, terwijl de lange vezels geschikt zijn als grondstof voor composieten en ingezet kunnen worden als staalvervanger in betoncontructies, geschikt zijn als bouwmateriaal én kunnen dienen voor dijkverstevigingen. De combinatie van een materiaal dat licht is qua gewicht en zo sterk is als staal maakt dat zeer aantrekkelijk”, legt Marc Bokeloh van Bambooder uit.

Circulair Challenge Award
Bambooder won onlangs de Circulair Challenge Award 2016 en een bedrag van € 50.000. Het geld zet het bedrijf in om op te schalen. “In eerste instantie keken we in welke materialen bamboevezels van toegevoegde waarde zijn en hoe groot de vraag naar biobased grondstoffen is. Met de fracties die we ontwikkelden gingen we op pad. Deze werden warm onthaald, maar resulteerden ook in vragen van fabrikanten. Is het bijvoorbeeld mogelijk om het materiaal nog sterker te maken? Kunnen we een constante kwaliteit garanderen óf kunnen we het in grote hoeveelheden produceren? Met het geld dat we wonnen willen we deze mogelijkheden verder onderzoeken.”

Productie
Andere uitdagingen waar Bambooder voor staat zijn de productie en oogst van de bamboe. “De bamboe die we gebruikten in de testfase komt uit Indonesië. Doordat we de Green Deal ondertekenden hebben we een groot netwerk bereikt: boeren, Schiphol, maar ook de Rijksoverheid. Dit stelt ons in staat om bamboe in eigen land te produceren.” Inmiddels zijn zelfs de eerste hectaren al geplant rond Schiphol. “Wij vinden lokale productie belangrijk, omdat ook het beperken van de vervoerskilometers een significante bijdrage levert aan duurzaamheid. Bovendien gedijt het gewas hier goed. De enige vraag waar we nu nog tegenaan lopen is: hoe gaan we het oogsten? Om efficiënt te oogsten moeten we zelf een machine ontwikkelen, maar het budget is beperkt. Daarom pakken we deze ontwikkeling samen met HBO/WO instanties op.”

Built4U, een samenwerkingsverband van Doorwin, Kingspan Unidek, Zehnder-J.E. Storkair, Trecodome, The Source Group en Van Aken Architecten, gaf de woningen in kort tijdsbestek een nieuwe prefab buitengevel, nieuwe kozijnen met triple glas, vloerisolatie en Comfortventilatie met warmteterugwinning. Bewoners gaan er gemiddeld 50 euro per maand op vooruit en profiteren van een woning met een energielabel beter dan A++.

Bron: duurzaamgebouwd.nl

Lees verder op: